Παλιά Παιδικά Παιχνίδια

«Μαρίδα», και η συνηθισμένη έκφραση της εποχής : «Πλάκωσε η μαρίδα...» χαρακτήριζε την μεγάλη συγκέντρωση παιδιών στις γειτονιές και που η μετακίνηση τους από γειτονιά σε γειτονιά θύμιζε κοπάδι μαρίδας (μικρό ψάρι που μετακινείται σε πυκνό κοπάδι).

Γύρω-γύρω όλοι 

Στη μέση ο Μανόλης, 

Χέρια, πόδια στη γραμμή 

Όλοι κάθονται στη γη!

Παιχνίδια που παίζανε τα παιδιά της Θεσσαλονίκης στη δεκαετία του 1970

Παιχνίδια που παίζανε τα παιδιά στην Ελλάδα 
στα μέσα περίπου του 20ου αιώνα

Ξεχασμένα παλιά παιδικά παιχνίδια.... Παρακολουθώντας κανείς τα σημερινά παιδιά, να βυθίζονται όλο και περισσότερο στους υπολογιστές, σε παιχνίδια που τα παρασύρουν μέσα σε πλασματικούς κόσμους και προσπαθούν να σκοτώσουν, να κυριεύσουν ή να κλέψουν με την βοήθεια του φανταστικού και βρώμικου τις περισσότερες φορές ήρωά τους, σκέπτομαι την εποχή που ήμουν στην ηλικία τους και αλωνίζαμε τα σοκάκια του Θραψανού, παίζοντας με τα δικά μας παιχνίδια. 
Β έβαια, εάν αναλογιστούμε την μεγάλη χρονολογική διαφορά, η σύγκριση είναι αδύνατη και συνάμα αδόκιμη, όμως οι συνειρμοί έρχονται αυτόματα, ενώ οι απορίες των παιδιών για αυτά τα παιχνίδια τους δημιουργούν χαμόγελα και... συμπάθεια. Προσδοκώντας λοιπόν να παρουσιάσω στα σημερινά παιδιά, τα ξεχασμένα και χαμένα στον χρόνο παιχνίδια, αλλά και με την φιλοδοξία να τα φέρω στη θύμηση αυτών που τα έπαιζαν, σχεδίασα κάποια απο αυτά ενω κάποια άλλα απλά τα καταγράφω παρακάτω. 
Απο τα χαρακτηριστικά στοιχεία της εποχής εκείνης (αναφέρομαι στα τέλη της δεκαετίας του 60 έως περίπου τα τέλη του 70) ήταν ότι τα πιο αγαπημένα παιχνίδια ήταν αυτά που τα φτιάχναμε μόνοι μας αφού η κατασκευή τους, η συνεχής τροποποίηση και τελειοποίησή τους αποτελούσε από μόνη της το μεγαλύτερο ίσως παιχνίδι. 
....................
Αετός της Καθαρής Δευτέρας. (Χαρταετός) 
Τα βασικά στοιχεία για την κατασκευή του χαρταετου ήταν καλάμια απο την Περβόλα που τα σκίζαμε για να φτιάξουμε το σκελετό, σπάγγος, λαδόκολα για πανί που την κολάγαμε με κουρκούτι στο περιφερειακό σπάγγο, και εφημερίδες για ουρά. Αργότερα με την εφάνιση των έγρωμων χαρτιών οι κατασκευές έγιναν περίτεχνες και εντυπωσιακές και ανέμιζαν υπερήφανα στο γήπεδο  
Τα ομαδικά παιχνίδια:  
Ποδόσφαιρο Σκλαβάκια Πόλεμο Πετροπόλεμο Χωστό (Κρυφτό) (με μάνα ένα ντενεκέ) Κάτω πά (μακρυά γαϊδούρα) Ολυμπιακοί αγώνες  
 
Τα παιχνίδια που παίζαμε στα πεζούλια: 
Πεντόβολα Ντάμα (απλή αλλά και υποχρεωτική) Ποδοσφαιράκι Σαλίγκαρο Τρίλιζα Βεζύρης (ξυλάς, βασιλιάς, ψωμάς, κλέφτης) 
 
Τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια: 
Μήλα Κουτσό (ή καλόγερο) Σκοινάκι Λάστιχο 
 
Άλλα παιχνίδια:  
Μπίλιες γυάλινες και σιδερένιες, Τάκα-τάκα. 
Το παιχνίδι αυτό το αποτελούσαν δυό μεγάλες κοκάλινες μπίλιες που κρεμότανε με λεπτό σχοινάκι απο ένα σιδερένιο κρίκο. Ο διαολεμένος θόρυβος που έκανε σε συνάρτηση με τα συχνά ατυχήματα που προκαλούσε το έκανε γρήγορα απαγορευμένο παιχνίδι.  

Από τα παλιά παιχνίδια που χάθηκαν είναι και το σβουράκι, η «ρουλέτα του δρόμου» θα λέγαμε σήμερα. Βάλε 1, βάλε 2, πάρε 1, πάρε 2, βάλτε όλοι και πάρτα όλα. Η πιό απλή και διαχρονική μορφή τυχερού παιχνιδιού βέβαια ήταν το κορώνα - γράμματα. Τα ποσά που εννοούμε όταν λέμε χρήματα ήταν πενηνταράκια, φράγκα (δραχμές), δίφραγγα, τάλιρα, δεκάρικα και κοσάρικα
  
ΤΡΕΙΣ... ΚΑΙ ΤΟ ΛΟΥΡΙ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ  
Τα παιδιά σχηματίζουν ένα κύκλο, καθισμένα γύρω από τη μάνα, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα παιδιά. Εκείνη βγάζει τη ζώνη της ή ένα λουρί ή σχοινί και πρώτα σχηματίζει μ' αυτό διάφορα σχήματα, π.χ. ένα αχλάδι, ένα μήλο, ένα καλάθι κτλ. Τα άλλα πρέπει να μαντέψουν τι παριστάνει. Όποιο το βρει, του δίνει η μάνα το λουρί και τότε εκείνο έχει το δικαίωμα να σηκωθεί και να κυνηγήσει τ' άλλα παιδιά. Η μάνα μένει στη θέση της και κάθε τόσο φωνάζει: «Τρεις και το λουρί της μάνας! ». Εκείνος που κρατεί το λουρί, συνεχίζει το κυνήγι του κι αν κτυπήσει κανένα παιδί, τότε εκείνο βγαίνει απ' το παιχνίδι. Αν όμως η μάνα φωνάξει: ...

Η Εκπαίδευση στον Πλάτωνα - Plato and Education

Το ζήτημα της εκπαίδευσης εξετάζεται από τον Πλάτωνα εκτενώς στα δύο τελευταία έργα του, την Πολιτεία και τους Νόμους. Σκοπός του είναι να επιλέξει τόσο τα κατάλληλα μαθήματα όσο και την αρμόζουσα μέθοδο διδασκαλίας τους προκειμένου να αποδώσει η Παιδεία τον επιθυμητό καρπό της που, στην περίπτωσή του, δεν είναι η εκμάθηση τεχνών και η απόκτηση δεξιοτήτων αλλά η αρμονική ανάπτυξη της ψυχής των πολιτών. 

Plato and Education

Από τα εφτά τους χρόνια, τα παιδιά δέχονται
ειδική εκπαίδευση, ξεκινώντας από την ποίηση
και τη μουσική, που διδάσκονται πριν από το χορό
και τη γυμναστική, μια και η ψυχή είναι ανώτερη
του σώματος.

Πολίτες, για τον Πλάτωνα, είναι οι ελεύθεροι άντρες και οι ελεύθερες γυναίκες, με ελάχιστες διαφορές στην εκπαίδευσή
τους, όσες ακριβώς απαιτεί η ιδιαιτερότητα της φύσης τους.
Σε αυτά τα δύο φιλοσοφικά έργα, το πολίτευμα και οι αξίες μιας κοινωνίας συνυφαίνονται τόσο στενά με την πνευματική υπόσταση των μελών της όσο σε κανένα άλλο. Γι αυτόν, άλλωστε, το λόγο, ο δημιουργός τους αναδεικνύει την Παιδεία στο "μεγαλειώδες και μεγάλο ένα" που πρέπει να διαφυλαχθεί στην Πολιτεία ώστε να αποτελέσει την εγγύηση για την ενότητα και την πρόοδό της.
Ο Πλάτωνας ορίζει την Παιδεία ως την τέχνη εκείνη που μεταστρέφει την ψυχή από την περιοχή του γίγνεσθαι στην περιοχή του Όντος. Γίγνεσθαι είναι η δημιουργία ολόκληρη, που βρίσκεται σε συνεχή κίνηση και δράση, ενώ Ον είναι ο ίδιος ο Δημιουργός, που απλώς θεάται, παρατηρεί τις διεργασίες της και τις στηρίζει με την ακινησία του. Όταν κανείς καταπιάνεται με τη δράση, με την εκμάθηση τεχνών και την απόκτηση σωματικών αρετών (δεξιοτεχνία, οξυδέρκεια), η προσοχή του είναι στραμμένη προς τη δημιουργία- αντίθετα, όταν ενδιαφέρεται και εξασκείται στην απόκτηση ψυχικών αρετών (πχ φρόνηση), τότε επιχειρεί να προσεγγίσει τον ίδιο το Δημιουργό, το Ον (Νόμοι, 643c). Με την προτίμηση που δείχνει στις πνευματικές αρετές, ο Πλάτωνας δεν αποκλείει καθόλου την εξάσκηση στις πρώτες, τις σωματικές.
Απεναντίας, τονίζει ότι μπορεί κανείς να αποκτήσει τις πνευματικές αρετές ενόσω εξασκείται σωστά στις σωματικές, αν στην παιδεία του τοποθετείται το κέντρο βάρους όχι στις διάφορες απολαβές (φήμη, πλούτο, ευχαρίστηση) αλλά στην ανακάλυψη της ίδιας της φύσης του Όντος, όπως αυτή φανερώνεται στους κανόνες της συγκεκριμένης τέχνης. Ένα μέρος της ζωής τους οι άνθρωποι πρέπει να μαθαίνουν κι ύστερα να εργάζονται, προσφέροντας στην πολιτεία τους καρπούς της μελέτης τους.
Όλοι οι άνθρωποι, από τη γέννησή τους, ανήκουν φυσικά σε ένα από τα τέσσερα γένη- χρυσό, ασημένιο, χάλκινο, σιδερένιο- από τα οποία διαμορφώνονται οι τέσσερις κοινωνικές τάξεις ή
κάστες (Πολιτεία, 415c). Χρυσό είναι το γένος των αρχόντων και ασημένιο των φυλάκων ή πολεμιστών. Τα άλλα δύο γένη, χάλκινο και σιδερένιο, περιλαμβάνουν τους τεχνίτες και τους γεωργούς αντίστοιχα. 
Αυτός ο χωρισμός σε γένη- τάξεις συμφωνεί με τη διάκριση της ψυχής σε τρία μέρη, κατά τον Πλάτωνα: το λογιστικό, που διακρίνει το ορθό από το λάθος και κατευθύνει
την ανθρώπινη δράση, το θυμοειδές, που αντιστοιχεί στο αίσθημα που ανθρώπου, εκείνο που τον καθιστά ψυχωμένο, δηλαδή γενναίο και πρόθυμο να υπερασπιστεί τις αρχές του και το
επιθυμητικό, που ορέγεται αντικείμενα του υλικού κόσμου και κατευθύνεται από επιθυμίες. Οι άρχοντες αντιστοιχούν στο λογιστικό μέρος της ψυχής, που από τη φύση τους διαθέτουν πιο
ανεπτυγμένο και οφείλουν να κυβερνούν την πόλη με τέτοιο τρόπο που να χαρακτηρίζεται σοφή. Οι φύλακες, που έχουν τονισμένο το θυμοειδές στοιχείο, στηρίζουν το έργο των
αρχόντων, ακριβώς όπως κι εκείνο υποστηρίζει τις αποφάσεις του λογιστικού και οι τεχνίτες- αγρότες ικανοποιούν επιθυμίες και βασικές ανάγκες όλων των τάξεων με την παραγωγική τους
εργασία, μια και σε κείνους το επιθυμητικό μέρος της ψυχής υπερισχύει.  
Ο διαχωρισμός των παιδιών σε φύλακες, τεχνίτες και γεωργούς γίνεται από τους άρχοντες πολύ νωρίς, ώστε να
διδαχθούν το επάγγελμά τους από νεαρή ηλικία για να το εκτελούν με επιτυχία ως ενήλικες (Πολιτεία, 467-8).
Όσον αφορά τους άρχοντες, η επιλογή τους γίνεται από την τάξη των φυλάκων, μέσα από μια σειρά δοκιμασιών που λαμβάνουν χώρα καθόλη τη διάρκεια της εκπαίδευσή τους ως παιδιά,
νέοι και άνδρες. Σε αυτές περιλαμβάνονται ασκήσεις που ξεχωρίζουν όσους δεν ξεχνούν την ορθή γνώμη (καλή μνήμη), όσους δεν αλλάζουν γνώμη λόγω άσκησης βίας (γενναιότητα),
όσους δεν εξαπατώνται από τεχνάσματα (ευστροφία), από δέλεαρ ηδονών (αυτοσυγκράτηση) ή από απειλές (αφοβία) κι όσους δεν καταπονούνται εύκολα με συνεχή δοκιμασία σε αγώνες κι
άλλες κοπιαστικές εργασίες (σωματικό και ψυχικό σθένος) (Πολιτεία, 412e- 415, 535-536). Ως εκ τούτου, η τάξη των αρχόντων απαρτίζεται από άντρες και γυναίκες άνω των πενήντα ετών που διοικούν την πολιτεία σε ποικίλους τομείς, προσφέροντας αυτή την υπηρεσία αφιλοκερδώς από
το περίσσευμα της αρετής που εκ φύσεως διαθέτουν.
Εξαιτίας της ποικιλίας πολιτών, οι νόμοι και η εκπαίδευση χρειάζονται όλα τα στοιχεία εκείνα που θα πείσουν και τους τρεις τύπους ανθρώπων να παίζουν το ρόλο τους σωστά ως άρχοντες,
φύλακες κι έμποροι/τεχνίτες/αγρότες. Οι άρχοντες, στους οποίους υπερισχύει το λογιστικό μέρος, είναι φιλόσοφοι και υπακούουν στο νόμο μέσω της λογικής, οι φύλακες, στους οποίους
υπερισχύει το θυμοειδές μέρος, είναι φιλόδοξοι και υπακούουν μέσω του αισθήματος της ντροπής και οι αγρότες ή τεχνίτες, στους οποίους υπερισχύει το επιθυμητικό μέρος είναι
φιλοχρήματοι και υπακούουν μέσω του φόβου της τιμωρίας. Ο νόμος, λοιπόν, και η παιδεία πρέπει να διαθέτουν αφενός τις χρυσές ποιότητες του λογισμού- λογική, τεκμηριωμένη
διατύπωση-, αφετέρου τις ασημένιες του αισθήματος- μυθική, καλλιτεχνική ομορφιά που εμπνέει- αλλά και τη σιδερένια πυγμή της τιμωρίας, που θα αποτρέπει την απληστία του
επιθυμητικού μέρους της ψυχής. Μάλιστα, αυτή κυρίως η άποψη θα φανεί χρήσιμη, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι συμμορφώνονται μόνο χάρη στο φόβο, καθώς είναι αδύναμοι κι
επιρρεπείς στην απόλαυση και τη θλίψη (Νόμοι, 644-645).
Αυτός ο χωρισμός σε τάξεις και η κατανομή ρόλων στην Πολιτεία δεν έχει κανένα ρατσιστικό χαρακτήρα- είναι καθαρά λειτουργικής φύσης και βασίζεται στην ατομική κλίση του καθενός.
Επιτρέπει στον κάθε πολίτη να παίξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον ένα και μοναδικό ρόλο που του αναλογεί στην ορισμένη πολιτεία. Για τον Πλάτωνα, η αδικία πηγάζει από το γεγονός ότι κάποιος προσπαθεί να αρπάξει ένα αγαθό που δεν του ανήκει, έστω κι αν τούτο είναι άϋλο, όπως ένα αξίωμα ή επάγγελμα (Πολιτεία, 433-5b). Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που το ρόλο του λογιστικού στον άνθρωπο ασκεί το θυμοειδές ή το επιθυμητικό μέρος, ανατρέποντας με αυτόν τον τρόπο την ψυχική δικαιοσύνη του πλάσματος. 
Καθώς, όμως, ο πολίτης βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με την Πολιτεία του, η ατομική του δικαιοσύνη στηρίζει την κοινωνική και στηρίζεται σε αυτήν. Σε μια δίκαιη πολιτεία, οι ψυχές των πολιτών ρέπουν προς τη δικαιοσύνη, που ενδυναμώνει το κάθε μέρος τους, καθώς... 

Ο Ρόλος της Παιδείας κατά τον Αριστοτέλη - Aristotle and informal education

Ο Αριστοτέλης, στο όγδοο βιβλίο των «Πολιτικών» του, αναφέρεται διεξοδικά σε θέματα που αφορούν στην παιδεία. Αν συνδυάσει κανείς τις σχετικές απόψεις που εκφράζει εδώ με τις απόψεις που εμπεριέχονται και σε άλλα του έργα, και ιδιαίτερα στα «Ηθικά Νικομάχεια», τότε εύκολα συναρμολογεί ολόκληρο το πάζλ των αριστοτελικών θέσεων για την παιδεία. 

Aristotle and informal education

.

Τελικός σκοπός της μάθησης
πρέπει να είναι
η επίτευξη της ευδαιμονίας.

Για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία γίνεται λόγος για νομοθετημένη κοινή παιδεία «κοινήν και μη κατ’ιδίαν», μέσα στα πλαίσια της οποίας ο άνθρωπος καθίσταται ενεργός πολίτης, κατακτά την αρετή και την ευδαιμονία μέσω της λογικής και οδηγείται στην τελείωση. 

Ο κυριότερες επιμέρους λειτουργίες της παιδείας σύμφωνα με τον Αριστοτέλη είναι:
 
1. Συντελεί στη δημιουργία του ενεργού πολίτη. Ο άνθρωπος μέσω της παιδείας αποκτά τη δυνατότητα να «μετέχει κρίσεως και αρχής», δηλαδή να συμμετέχει όχι μόνο στην άσκηση της δικαστικής-νομοθετικής εξουσίας, αλλά να ασκεί και κριτική στην εκάστοτε εκτελεστική εξουσία. Τελικό αποτέλεσμα να «μετέχουν της πολιτείας πάντες οι πολίται». «Παιδεύεσθαι και εθίζεσθαι προς τας πολιτείας» διακήρυττε ο σταγειρίτης φιλόσοφος. Πολιτεύματα χωρίς παιδεία βλάπτονται ανεπανόρθωτα: «εν ταις πόλεσιν ου γινόμενον τούτο βλάπτει τας πολιτείας». Επομένως η παιδεία θεωρείται από τον Αριστοτέλη η «εκ των ων ουκ άνευ» προϋπόθεση για τη διάπλαση ενεργών πολιτών, από την οποίαν εξαρτάται όχι μόνο η εύρυθμη λειτουργία της πολιτείας, αλλά και η ίδια η ύπαρξη της.
 
2. Συντελεί ώστε ο πολίτης να γίνεται «αγαθός(ενάρετος) και σπουδαίος» δια μέσου της λογικής. Τρεις παράγοντες συμβάλλουν στο να γίνονται οι άνθρωποι αγαθοί και σπουδαίοι. «Διά τριών γίγνονται οι άνθρωποι αγαθοί και σπουδαίοι, έστι δε ταύτα τα τρία: φύσις, έθος και λόγος», δηλαδή η φυσική προδιάθεση, ο εθισμός και η λογική. Θεωρεί ως κυριότερο την καλλιέργεια του λόγου: «διά τον λόγον οι άνθρωποι δύνανται πράττειν και εναντία τοις εθισμοίς και τη φύσει, εάν πεισθώσιν άλλως έχειν βέλτιον», τουτέστιν με τη λογική τους ικανότητα οι άνθρωποι κατορθώνουν να πράττουν έργα αντίθετα προς τον εθισμό και τις φυσικές ορμές τους, αν πειστούν ότι κάποια άλλη πορεία είναι σωστότερη. Η καλλιέργεια του λόγου γίνεται μέσω της παιδείας.
 
3. Ο ηθοπλαστικός της χαρακτήρας. Βασικός σκοπός της παιδείας πρέπει να είναι η διάπλαση «του ήθους της ψυχής». Στα «Ηθικά Νικομάχεια Βιβλίο Β» τονίζει ότι «η ηθική (του ανθρώπου) εξ έθους περιγίγνεται, όθεν και το όνομα….», δηλαδή η ηθική αντίληψη του ανθρώπου διαμορφώνεται με τη συνήθεια, απ’ όπου παράγεται και η λέξη. «Ουδεμία των ηθικών αρετών φύσει ημίν εγγίγνεται αλλά εξ έθους περιγίγνεται», δηλαδή καμιά ηθική αρετή δεν την έχουμε έμφυτη, δοσμένη από τη φύση, αλλά διαμορφώνεται με τη συνήθεια. «Οι νομοθέται τους πολίτας εθίζοντες ποιούσιν αγαθούς», δηλαδή οι νομοθέτες προσπαθούν να κάνουν τους πολίτες αγαθούς (ενάρετους) με τη συνήθεια και τον εθισμό. Αν λάβουμε υπόψη ότι η παιδεία κατά το φιλόσοφο θα πρέπει να είναι νομοθετημένη από την πολιτεία, απ’ό,τι ανέφερα και πιο πάνω, αντιλαμβανόμαστε ότι πρώτιστα σ’αυτήν πέφτει το βάρος της διαμόρφωσης του χαρακτήρα των πολιτών.
 
4. Η παιδεία είναι χρήσιμη και για την οικονομία. «Τα γράμματα και προς την οικονομίαν δοκεί χρήσιμα είναι» διακηρύττει ο φιλόσοφος στα «Πολιτικά» του. Θα πρέπει εδώ να διευκρινίσουμε ότι, όταν ο Αριστοτέλης μιλά για γράμματα τα εννοεί ως περιέχοντα την ανάγνωση, την γραφή, τη γραμματική καθώς επίσης και στοιχεία αριθμητικής, γεωμετρίας και αστρονομίας. Η διοίκηση λοιπόν του οίκου και ο καταμερισμός της εργασίας που γίνεται στο εσωτερικό του, καθίστανται αποτελεσματικότερα με μορφωμένους πολίτες.
 
5. Η παιδεία δεν πρέπει να στοχεύει στην ταλαιπωρία των μαθητών. Παρόλο που παραδέχεται ότι οι νέοι δε μαθαίνουν παίζοντας «ου γαρ παίζουσι μανθάνοντες, μετά λύπης γαρ η μάθησις», εντούτοις δεν πρέπει να θεωρείται η παιδεία ως γενεσιουργός αιτία ταλαιπωρίας. «Δει τους νέους μη παιδιάς ένεκα παιδεύειν». 

Η χαρά λοιπόν της μάθησης και η παιγνιώδης μορφή της διδασκαλίας, που αποτελούν ορισμένους από τους πυλώνες της σύγχρονης προοδευτικής παιδαγωγικής έλκουν την καταγωγή τους από την αριστοτελική σκέψη.
 
6. Τελικός σκοπός της μάθησης πρέπει να είναι η επίτευξη της ευδαιμονίας. «Τέλος» στον Αριστοτέλη σημαίνει σκοπός. «Η δ’ευδαιμονία τέλος εστίν», επομένως η ευδαιμονία του ανθρώπου είναι ο τελικός σκοπός. Αυτή όμως δε νοείται μόνο ως ευχαρίστηση ή ικανοποίηση από την απόλαυση υλικών ή πνευματικών αγαθών, αλλά ως ενέργεια της ψυχής η οποία τείνει προς την τελείωση. 

Η παιδεία, συνεπώς, έχει ως αποστολή να συντελέσει στην πραγμάτωση του σκοπού της ύπαρξης, που είναι η επίτευξη της ευδαιμονίας. Πραγματικά όταν ανατρέχει -που οφείλει να ανατρέχει ο εκπαιδευτικός στις κλασικές πηγές της παιδείας- μοναχά δέος μπορεί να αισθανθεί. Αρχές παιδαγωγικές ανεπανάληπτες, διαχρονικές που ισχύουν παντού και πάντοτε, όπως π.χ ενεργός πολίτης, ηθοπλαστική παιδεία, διαθεματική διδασκαλία, παιγνιώδης μορφή της διδασκαλίας και άλλες, που εμείς όχι μόνο δεν καταφέραμε ακόμα να τις εφαρμόσουμε, αλλά τις εξαγγέλλουμε κατά καιρούς ως στόχους της χρονιάς, για να λειτουργούν ως άλλοθι της δικής μας απραξίας. Αναρωτιέμαι αν πρέπει να είμαστε περήφανοι ή να ντρεπόμαστε, που είμαστε κληρονόμοι τέτοιων ρηξικέλευθων απόψεων και απόγονοι του μεγαλύτερου διανοητή της αρχαιότητας και όχι μόνο.

 

Του Δρα Θεόδωρου Κ. Θεοδώρου 

Παίζοντας στην Αρχαία Ελλάδα - Playing in Ancient Greece

«Έλληνες αεί παίδες εστέ, γέρων δε Έλλην ουκ έστι»

Πλάτων, Τίμαιος 22b

Μέχρι τα επτά του χρόνια το παιδί έμενε στο σπίτι, όπου έπαιζε διάφορα παιχνίδια.

Ο Πλάτων κι ο Αριστοτέλης συμβούλευαν τους γονείς να αφήνουν τα παιδιά τους να διασκεδάζουν ελεύθερα με τα παιχνίδια.
Οι αγγειογραφίες μας δίνουν αρκετές πληροφορίες για τα παιχνίδια στην αρχαία Αθήνα, πολλά από τα οποία ήταν πήλινα.
.

Διαβάζοντας τα παιγνίδια που έπαιζαν μικροί αλλά και μεγάλοι, στην αρχαία Ελλάδα, θα καταλάβετε την προέλευση πολλών γνωστών παιγνιδιών μας.

Χαλκή Μυία (Τυφλόμυγα)
Κανόνες του παιχνιδιού από τα αρχαία χρόνια
Δένανε με ένα μαντίλι τα μάτια ενός παιδιού και έλεγε: "χαλκή μύγα θα κυνηγήσω" και οι άλλοι αποκρίνονταν: "θα κυνηγήσεις μα δεν θα την πιάσεις" και τον χτυπούσαν με τις ζώνες τους μέχρι να πιάσει ένα παιδί.

Ακινητίνδα (Αγαλματάκια)
Το αρχαίο παιχνίδι ακινητίνδα παίζεται και σήμερα με το όνομα αγαλματάκια, μόνο που υπάρχουν κάποιες διαφορές.
Στην ακινητίνδα, οι παίχτες μόλις δοθεί το σύνθημα πρέπει να μείνουν ακίνητοι σε όποια στάση βρίσκονται. Εκείνος που θα κουνηθεί βγαίνει από το παιχνίδι. Στα αγαλματάκια, βρίσκονται όλα τα παιδιά στη γραμμή εκτός από ένα. Αυτό το παιδί βρίσκεται περίπου πέντε μέτρα μακριά από τα άλλα παιδιά και με γυρισμένη πλάτη λέει: "Αγαλματάκια ακούνητα, αμίλητα, αγέλαστα, μέρα ή νύχτα.Τα υπόλοιπα παιδιά όταν μιλάει κουνιούνται, όταν όμως ρωτάει απαντούν "μέρα" ή "νύχτα". Αν πουν "νύχτα" συνεχίζεται το παιχνίδι και αν πουν "μέρα" γυρνάει και μένουν όλοι αγάλματα.
Τότε όποιος κουνηθεί μπαίνει στη θέση του παιδιού και ξαναρχίζει το παιχνίδι.

Σφαίρα (Μπάλα)
Η μπάλα στην αρχαία Ελλάδα λεγόταν σφαίρα. ΄Ενα παιχνίδι που παιζόταν τότε με την μπάλα ήταν η "απόρραξις". Παιζόταν από δύο ή και περισσότερα άτομα. Κάθε παιδί χτυπάει τη μπάλα στο έδαφος και κοιτά πόσες φορές χτυπά αυτή κάτω. Νικητής είναι αυτός που θα χτυπήσει πιο πολλές τη μπάλα στο έδαφος.

Μπάλα
Μια φορά κι έναν καιρό στα αρχαία χρόνια ήταν έξι παιδιά. Το αγαπημένο τους παιχνίδι ήταν η "απόρραξις". Αυτό το παιχνίδι παίζεται ως εξής: το ένα παιδί πετά με δύναμη, τη μπάλα και εκείνη σκάει στο έδαφος και τη πιάνει ένα άλλο παιδί. Αυτό γίνεται συνεχώς και έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι. Η μπάλα τους ήταν φτιαγμένη από δέρματα ζώων.

Πεντέλιθα (Πεντόβολα)
Τα πεντόλιθα είναι ένα αρχαίο παιχνίδι. Παίζεται όμως ακόμα και σήμερα. Στο παιχνίδι αυτό μπορούσαν να παίξουν όσα παιδιά ήθελαν. Το κάθε παιδί είχε συγκεντρωμένα πέντε βοτσαλάκια κοντά στα πόδια του. Ο κάθε παίχτης πέταγε ένα βοτσαλάκι ψηλά και έπρεπε να το ξαναπιάσει αφού πρώτα είχε πάρει από κάτω ένα ακόμα βοτσαλάκι.

H αποδιδρασκίνδρα
Ένας παίκτης κλείνει τα μάτια του και οι άλλοι τρέχουν να κρυφτούν σε ορισμένο χρόνο .Ο παίκτης ανοίγει τα μάτια του και ψάχνει να τους βρει. Κάθε φορά που βρίσκει έναν , πρέπει να προλάβει να τρέξει πρώτος στη θέση του , αλλιώς χάνει .

Το κολλαβίζειν
Ένας παίκτης στέκεται όρθιος και με το χέρι του σκεπάζει τα μάτια του. Ένας άλλος τον κτυπά και συγχρόνως τον ρωτά με ποιο χέρι τον κτύπησε .

Ασκωλιασμός (Ασκί)
Παιχνίδι της αρχαιότητας αλλά και σημερινό .
Στην αρχαιότητα το παιχνίδι αυτό ήταν ένα είδος ακροβασίας και παιζόταν κατά κύριο λόγο στις γιορτές του Διονύσου: Οι παίκτες ανέβαιναν με το ένα πόδι πάνω σε ένα φουσκωμένο ασκί αλειμμένο με λάδι και ο καθένας φανέρωνε την επιδεξιότητά του στην ισορροπία και στην ευλυγισία . Τις περισσότερες φορές ο παίκτης έπεφτε κάτω, πράγμα που διασκέδαζε τους άλλους παίκτες, οι οποίοι αδιαφορούσαν για το αν θα γελούσαν το ίδιο και οι άλλοι μ’ αυτούς, όταν σε λίγο ,που θ’ ανέβαιναν κι΄ αυτοί στο λαδωμένο ασκί θα πάθαιναν τα ίδια . Το παιχνίδι αυτό παίζεται και σήμερα στην Ήπειρο με την ονομασία Ασκί .

Παραλλαγές του παιχνιδιού:
Ένας παίκτης πηδώντας στο ένα πόδι καταδιώκει τους άλλους παίκτες που τρέχουν και με τα δύο πόδια ή μόνο με το ένα πόδι .Στις περιοχές όπου παίζεται έχει τις ιδιαίτερες ονομασίες του: Κουτσαλωνάκι , κουτσοκαλόγερος.

ΓΙΟ-ΓΙΟ
Οι παίκτες σκαλίζουν στο ξύλο δυο δίσκους που ενώνονται στο κέντρο με έναν κυλινδρικό άξονα , πάνω στον οποίο στερεώνουν την αρχή μιας κλωστής την οποία στη συνέχεια τυλίγουν γύρω-γύρω . Το γιο-γιο είναι έτοιμο . Το αφήνουν να πέσει και η κλωστή ξετυλίγεται ,ενώ με μια κίνηση του χεριού ξαναμαζεύεται γύρω από τον άξονα. Έπειτα , το αφήνουν πάλι να πέσει και ξανά από την αρχή.

Η σκαπέρδα (Διελκυστίνδα)
Οι παίκτες καρφώνουν στο χώμα ένα δοκάρι που στο μέσο του έχει μια τρύπα από όπου περνούν ένα σκοινί. Στις δύο άκρες του, δένεται από ένας παίκτης, έτσι ώστε ο ένας να μην κοιτά τον άλλο, και προσπαθούν τραβώντας με δύναμη, να φέρουν ο ένας τον άλλον κοντά στη δοκό. Το παιχνίδι αυτό παίζεται και με ισάριθμους σε κάθε πλευρά παίκτες.

Το αστραγαλίζειν
Το αστραγαλίζειν , το παιχνίδι δηλαδή με τους αστράγαλους ή αλλιώς τα κότσια , είναι από τα πιο αγαπημένα ,τόσο των αγοριών, όσο και των κοριτσιών. Τους αστράγαλους τους μαζεύουν από τα πίσω πόδια των κατσικιών και των αρνιών . Καμιά φορά αντί για αστράγαλους χρησιμοποιούν πετρούλες ή καρύδια και αμύγδαλα που τους αρέσουν και να τα τρωνε ! Τα παιδία έπαιζαν και τους «αρτιάζειν αστραγάλους», τα μόνα ζυγά. Έκρυβε ο ένας του αστραγάλους στο χέρι του κι ο άλλος προσπαθούσε να μαντέψει αν ο αριθμός των αστράγαλων ήταν μονός ή ζυγός, δηλαδή περιττός ή άρτιος.

Απόρραξις
Οι παίκτες κτυπούν τη μπάλα με δύναμη στο έδαφος ώστε να αναπηδήσει. Έπειτα την πιάνουν και την ξανακτυπούν. Όποιος παίκτης πετύχει τα πιο πολλά κτυπήματα κερδίζει . Άλλοτε πάλι πετούν τη μπάλα στον τοίχο και πρέπει να την πιάσουν πριν πέσει στο έδαφος. Το παιχνίδι αυτό μπορούν να παίζουν μόνοι τους ή ανά δυο.

Είς ώμιλλαν
Οι «μεγάλοι» της παρέας έπαιζαν το εις ώμιλλαν, τις ομάδες. Είχαν χαράξει έναν κύκλο στο χώμα και προσπαθούσαν, σημαδεύοντας από ένα ορισμένο σημείο, να στείλουν τον αστράγαλο τους μέσα στον κύκλο. Είχαν ορίσει από πριν ότι ο καθένας είχε δέκα βολές. Ο νικητής σχεδίαζε το κύκλο, αποφάσιζε τη διάμετρο, καθώς και το σημείο βολής.

Η γυγξ
Ανάμεσα στα παιχνίδια που προτιμούν τα παιδιά, είναι η Ίυγξ. Σε ένα ξύλινο συνήθως τροχίσκο ανοίγουν δυο τρύπες, περνούν διπλή κλώστη και αφού την περιστρέψουν, μια τραβούν και μια χαλαρώνουν. Ο ήχος που παράγεται θυμίζει ένα πουλί, την ίυγγα, δηλαδή την μυρμηγκοφάγο, από το οποίο πήρε και το όνομα του το παιχνίδι. Λένε μάλιστα πως ανάλογα με τον ήχο μπορούν να κάνουν διάφορες προβλέψεις.

Κάλαμον περιβήναι (Καλάμι)
Άλλοτε με τη φαντασία μας γινόμασταν ταξιδιώτες και πηγαίναμε σε πόλεις μακρινές και άλλοτε πολεμιστές πάνω στο «άρμα» δίναμε μάχες με φανταστικούς εχθρούς. Πολλές φορές βάζαμε τα αγαπημένα μας σκυλιά να τραβούν και όταν αυτά κουράζονταν ή δεν είχαν όρεξη πια για παιχνίδι, το σέρνανε μόνοι τους. Ο Φίλων, μάλιστα, κρατούσε και ένα ραβδί και φώναζε, όπως οι αμαξάδες στα άλογα, να τρέξουνε πιο γρήγορα. Μια και ακόμα αυτοί δεν είχαν το δικό τους αμαξάκι, συχνά κουβαλούσαν ένα καλάμι και έκαναν πως κάλπαζαν πάνω στο άλογο τους. «Κάλαμον περιβήναι» το ονομάζουμε εμείς αυτό το παιχνίδι. Λένε, μάλιστα, πως ο βασιλιάς της Σπάρτης, Αγησίλαος, διασκέδαζε με τα εγγόνια του καβαλικεύοντας και αυτός ένα καλάμι.

Τροχός
Οι τροχοί είναι συνήθως χάλκινοι και υπάρχουν μεγαλύτεροι και μικρότεροι. Η διάμετρος τους κυμαίνεται ανάμεσα στα 80 και 130 εκατοστά. Ο τροχός δεν είναι όμως μόνο παιχνίδι. Τον χρησιμοποιούσαν και στις παλαίστρες, όπου γυμνάζονταν οι νέοι. Ο Ιπποκράτης μάλιστα, ο φημισμένος γιατρός, στο βιβλίο του «Περί Διαίτης», τον συστήνει σε όσους θέλουν να κρατηθούν σε καλή φυσική κατάσταση.

πηγή

Παλιά Αγορίστικα Παιχνίδια - Old toys for boys

Παιχνίδια που παίζανε τα αγόρια στα μέσα του 20ου αιώνα
(Τα περισσότερα τα κατασκευάζανε τα παιδιά μόνα τους)

Toys that played the children in Greece in the means of 20th (Most are manufactured from the children)

Music: Spanoudakis Stamatis

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - Σπάρτη, Αθήνα, Βυζάντιο, Τουρκοκρατία

Από τα πρώτα γραπτά δημιουργήματα του ελληνικού πολιτισμού αποδεικνύεται ο πόθος του Έλληνα για μάθηση, για καλλιέργεια των διανοητικών του ικανοτήτων .

Στόχος του ομηρικού ανθρώπου είναι η συνεχής προσπάθεια για την πολύπλευρηβελτίωσή του ώστε «αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμεναι άλλων».

Οι ΄Ιωνες φιλόσοφοι θέτουν ως κέντρο των πρωτοποριακών τους αναζητήσεων τον άνθρωπο
και τους προβληματισμούς του επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό
του Έλληνα για διεύρυνση των πνευματικών του οριζόντων.

Ορόσημο για τον παγκόσμιο πολιτισμό και ειδικότερα για την εκπαίδευση
αποτελούν ο 5ος και 4ος π.Χ. αιώνας της κλασικής Ελλάδας.

Οι αρχαίοι Έλληνες ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την εύρεση των κατάλληλων μέσων και μεθόδων
για την επίτευξη του υψηλού τους στόχου, την προαγωγή των πνευματικών τους ικανοτήτων.

Σπάρτη

Την εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Σπάρτη αναλάμβανε το κράτος από τα επτά τους χρόνια.

Ζούσαν σε ομάδες (αγέλες) και είχαν επικεφαλής τον Παιδονόμο.
Βάση της αγωγής ήταν η άσκηση του σώματος και η καλλιέργεια της πολεμικής αρετής.
Κατά δεύτερο λόγο διδάσκονταν ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, μουσική και χορό.
Η εκπαίδευση των κοριτσιών ήταν ανάλογη και γίνονταν σε ιδιαίτερους χώρους.

Αθήνα

Ο "καλός καγαθός" πολίτης, ο μορφωμένος και αναπτυγμένος πνευματικά, αισθητικά,
ηθικά και σωματικά ήταν η επιδίωξη της αθηναϊκής πολιτείας.
Η εκπαίδευση στην αρχαία Αθήνα ήταν ελεύθερη και υπεύθυνοι γι' αυτήν ήταν οι γονείς του παιδιού.
Τα σχολεία ήταν ιδιωτικά.
Υποχρεώνονταν όμως να τηρούν κάποιους κανονισμούς, που ρύθμιζαν τη λειτουργία τους.
Το πνεύμα της εκπαίδευσης ήταν σύμφωνο με τις παραδόσεις και τα ιδανικά της πόλης.

Από τον 5ο αιώνα που άρχισαν να ιδρύονται στην Αθήνα τα Γυμνάσια.
Οι νέοι είχαν τη δυνατότητα να ασκούν ταυτόχρονα με το πνεύμα και το σώμα.

Το πρώτο στάδιο εκπαίδευσης ήταν της προσχολικής και σχολικής ηλικίας.
Την πρώτη την αναλάμβανε η μητέρα ή η τροφός και αποσκοπούσε στην καλλιέργεια των έμφυτων ικανοτήτων του παιδιού και στην προετοιμασία του να δεχθεί τη σχολική εκπαίδευση,
που άρχιζε συνήθως στα επτά χρόνια.
Ο Παιδαγωγός, οικιακός δούλος, συνόδευε το παιδί στο Διδασκαλείο.
Από τον πρώτο του δάσκαλο ο μικρός Αθηναίος μάθαινε ανάγνωση, συλλαβισμό, γραφή, αριθμητική. Αργότερα τον αναλάμβανε ο Κιθαριστής για να τον μυήσει στην τέχνη της μουσικής
( μαθήματα λύρας, αυλού και τραγουδιού με συνοδεία λύρας ).

Αφού το παιδί αποκτούσε αυτές τις στοιχειώδεις γνώσεις, ερχόταν σε επαφή
με την ηρωική και διδακτική ποίηση ( Όμηρο-Ησίοδο ), καθώς και με τη λυρική.
Μάθαινε επιπλέον χορό, ζωγραφική, χειροτεχνία και γεωμετρία.
Ο Παιδοτρίβης φρόντιζε για τη σωματική εκγύμναση των μαθητών στην Παλαίστρα
( "πένταθλον" και "παγκράτιον" ).
Η διδασκαλία στο σχολείο ήταν εξάωρη.
Τα κορίτσια μορφώνονταν στο σπίτι.

Μετά το 14ο έτος οι έφηβοι μπορούσαν να παρακολουθήσουν την ανώτερη εκπαίδευση
στα δημόσια γυμνάσια και στις φιλοσοφικές ή ρητορικές σχολές
( Ακαδημεία Πλάτωνα, Περίπατος Αριστοτέλη, ρητορική σχολή Ισοκράτη και άλλες ),
που άρχισαν να ιδρύονται από τον 5ο αιώνα κάτω από την επίδραση της διδασκαλίας των σοφιστών,
των φιλοσόφων και των ρητόρων.
Εκεί διδάσκονταν επιπλέον αστρονομία, μαθηματικά και γραμματική.
Παρόμοια μορφή είχε και το εκπαιδευτικό σύστημα των περισσότερων
ελληνικών πόλεων αυτής της περιόδου.

Στους Ελληνιστικούς χρόνους (3ος και 2ος αιώνας) δε σημειώθηκαν σημαντικές μεταβολές στο χώρο της εκπαίδευσης.
Όμως το περιεχόμενό της διευρύνθηκε με την εισαγωγή νέων επιστημών.
Οι μέθοδοι επίσης και τα μέσα διδασκαλίας εκσυγχρονίστηκαν.

H EKΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η Χριστιανική θρησκεία και η Ελληνική πνευματική κληρονομιά αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία του πολιτισμού και μάλιστα της παιδείας του Βυζαντίου.
Η Εκκλησία πρωτοστάτησε στο χώρο της εκπαίδευσης αναλαμβάνοντας εξολοκλήρου σχεδόν όχι μόνο την οργάνωση, τη στελέχωση και τη λειτουργία της, αλλά και την οικονομική επιχορήγησή της.
Στο δύσκολο αυτό έργο οι ενοριακές επιτροπές δεχόταν συχνά τη συνεργασία των κοινοτήτων.

Η ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ,

που δεν ήταν υποχρεωτική, άρχιζε από το έβδομο έτος της ηλικίας του παιδιού και ήταν τριετής.
Τα «ιερά γράμματα»,όπως ονομαζόταν αυτό το στάδιο, έδιναν τη δυνατότητα στο μικρό μαθητή να έλθει για πρώτη φορά σε επαφή με θρησκευτικά κείμενα (Παλαιά και Καινή Διαθήκη,Ψαλτήρι και άλλα)
και να μάθει με τη βοήθειά τους το αλφάβητο, συλλαβισμό, ανάγνωση και γραφή.
Η διδασκαλία συμπληρωνόταν με τη βυζαντινή μουσική, τα θρησκευτικά και την ιστορία.
Τα μαθήματα διδάσκονταν από κληρικούς και μοναχούς κυρίως ,σε χώρους που παραχωρούσαν οι εκκλησίες ή τα μοναστήρια.
Οι ιδιωτικοί διδάσκαλοι που δίδασκαν στα σπίτια ήταν γνωστοί ως «παιδαγωγοί».

Η ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 

άρχιζε από τα δέκα χρόνια του μαθητή και διαρκούσε τέσσερα έως πέντε έτη.
Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης εμπλουτίζονταν με «τα των Ελλήνων γράμματα», με τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας.
Άλλα μαθήματα ήταν η Ιστορία, η Φυσική (βοτανική, ζωολογία, γεωγραφία), η Μουσική, η Γεωμετρία, η Αστρονομία και η Σημειογραφία.
Οι «φοιτητές» παρακολουθούσαν τις παραδόσεις των ειδικών καθηγητών, ρητόρων, φιλοσόφων, γραμματικών και σημειογράφων στα διδασκαλεία που λειτουργούσαν
υπό τη μέριμνα της Εκκλησίας σε πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας.

Η ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 

ήταν πρωταρχικό μέλημα του κράτους.
Ο Θεοδόσιος Β΄ ίδρυσε το 425 το Πανεπιστήμιο Κωνσταντινουπόλεως, όπου παραδίδονταν μαθήματα αρχαίας ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, λατινικών,ρητορικής, φιλοσοφίας και δικαίου.
Ανώτατες και πανεπιστημιακές σχολές ιδρύθηκαν και λειτουργούσαν με τη φροντίδα του κράτους στην Αλεξάνδρεια, τη Βηρυτό, την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη τη Νίκαια
και φυσικά στην Κων/πολη, όπως και σε άλλες πόλεις της Αυτοκρατορίας .
Οι νέες επιστήμες όπως η ιατρική και τα μαθηματικά συμπλήρωναν σταδιακά τις ήδη διδασκόμενες . Το έργο της εκπαίδευσης βοηθούσαν εκτός από τους εκπαιδευτικούς και οι πλούσιες βιβλιοθήκες, δημόσιες, ιδιωτικές και μοναστηριακές, όπως η βιβλιοθήκη του Πατριάρχη Φωτίου.
Αξιοσημείωτη είναι η προσφορά των μοναχών και στον τομέα της αντιγραφής έργων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, ορισμένα από τα οποία διασώθηκαν χάρη στη δική τους πρωτοβουλία.

Είναι γενική διαπίστωση ότι η Βυζαντινή παιδεία συνετέλεσε ουσιαστικά όχι μόνο στη διαμόρφωση του ιδιαίτερου χαρακτήρα του βυζαντινού πολιτισμού αλλά και στη διατήρηση
και διάδοση της Χριστιανικης και της Ελληνικής ανθρωπιστικης παιδείας.

Αυτή η περίοδος έχει να επιδείξει σημαντικές μορφές που έγιναν φορείς και διδάσκαλοι αυτής της παιδείας, όπως οι Πατέρες της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας.

H Eκπαίδευση κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας.

Ο ρόλος της Εκκλησίας στα πλαίσια της προσπάθειας επιμόρφωσης των υποδούλων κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας είναι αδιαμφισβήτητος όχι μόνον εξαιτίας της προσφοράς του στη στοιχειώδη, έστω, εκπαίδευση των Ελλήνων αλλά πολύ περισσότερο για την ουσιαστική συμβολή του στη διατήρηση της εθνικής συνείδησης άρρηκτα συνδεδεμένης με την Ορθόδοξη χριστιανική πίστη.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τους Τούρκους δε σήμανε μόνο το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και τον περιορισμό ,αν όχι την εξάλειψη, κάθε αξιόλογης πνευματικής δραστηριότητας στον κατακτημένο ελληνικό χώρο. Ο αναπόφευκτος μαρασμός στην εκπαίδευση χρειάστηκε υπεράνθρωπες προσπάθειες για την αντιμετώπισή του.
Τον αγώνα αυτό ανέλαβε κατά κύριο λόγο η Εκκλησία και κατά δεύτερο απόδημοι Έλληνες, μορφωμένοι πολλοί απ' αυτούς, οι οποίοι είχαν συνειδητοποιήσει ότι η διατήρηση της πίστης, της γλώσσας και της εθνικής συνείδησης ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για την ιστορική συνέχεια και την αναγέννηση του Έθνους.

Οι νάρθηκες των εκκλησιών και τα κελιά των μοναστηριών ήταν οι χώροι όπου παραδίδονταν κάποια στοιχειώδη μαθήματα στα ελληνόπουλα από κληρικούς και μοναχούς. Η διατήρησή τους στη μνήμη των Ελλήνων ως «Κρυφά Σχολειά» είναι άλλη μια ένδειξη του σκληρού καθεστώτος που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στην υπόδουλη Ελλάδα, γεγονός που ερμηνεύει πιθανώς και την παντελή σχεδόν απουσία κάποιας άλλης δραστηριότητας στον τόσο σημαντικό τομέα της εκπαιδευτικής λειτουργίας.

Ελάχιστα σχολεία υπολειτουργούσαν σε ελληνικές περιοχές στα τέλη του 16ου αιώνα.

Το 17ο αιώνα η Κωνσταντινούπολη, το εθνικό, θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο του ελληνισμού, άρχισε να παρουσιάζει κάποια εξέλιξη στον τομέα της εκπαίδευσης, όπως αποδεικνύεται από την αρτιότερη οργάνωση και τη διεύρυνση του αντικειμένου διδασκαλίας της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Η αναβάθμιση της Σχολής σε πανεπιστημιακό επίπεδο και η συμπλήρωση των θεολογικών μαθημάτων με τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών, της φυσικής, των μαθηματικών και της φιλοσοφίας έδωσε τη δυνατότητα σε αρκετούς νέους όχι μόνο να μορφωθούν οι ίδιοι, αλλά και σταδιακά να μεταλαμπαδεύσουν τις γνώσεις τους στους στερημένους Έλληνες.

Με αργά αλλά σταθερά βήματα αρχίζει η ίδρυση σχολείων με την επίβλεψη, τη συνεισφορά και την οικονομική ενίσχυση της Εκκλησίας, των αποδήμων Ελλήνων και των κοινοτήτων. Τα σχολεία της πρώτης βαθμίδας ,τα "κοινά", δίδασκαν στα παιδιά ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. Τα βιβλία που χρησιμοποιούσαν ήταν το Ψαλτήρι, η Οκτώηχος και ο Απόστολος μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα, οπότε κυκλοφόρησαν τα πρώτα Αλφαβητάρια " Ελληνικά" συνήθως ονομάζονταν τα σχολεία της δεύτερης βαθμίδας, τα οποία είχαν περισσότερα αντικείμενα διδασκαλίας, όπως Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, ρητορική, ηθική, γεωμετρία, φυσική, φιλοσοφία, θεολογία.

Εκτός από την Κωνσταντινούπολη ,όπου λειτούργησαν επίσης η Ελληνική Ιατρική Ακαδημία, η Πατριαρχική Μουσική Σχολή, η Εμπορική Σχολή της Χάλκης και η Θεολογική Σχολή, αρκετά εκπαιδευτήρια ιδρύθηκαν μέχρι το 19ο αιώνα σε διάφορες περιοχές της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας. Τότε η ανοδική πορεία της ελληνικής εκπαίδευσης έφθασε στο αποκορύφωμά της, με το φαινόμενο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Στη συλλογική προσπάθεια για την αφύπνιση του Γένους έδωσαν το «παρών» όχι μόνον κληρικοί και σπουδασμένοι δάσκαλοι αλλά και πολλοί ΄Έλληνες που εργαζόταν στον ευρωπαϊκό χώρο και είχαν αποκτήσει ευρύτερη μόρφωση, εμπλουτισμένη με τα σύγχρονα επιτεύγματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Η ιδεολογική και γλωσσική διαμάχη ανάμεσα στους αρχαιστές, τους καθαρολόγους και στους υποστηριχτές της απλής γλώσσας του λαού οδήγησε σε συγκρούσεις και αντιθέσεις μεγάλο αριθμό οπαδών αυτών των ομάδων. Παράλληλα όμως παρουσιάστηκε έντονη συγγραφική και εκδοτική δραστηριότητα, γεγονός που συνετέλεσε ουσιαστικά στη διάδοση και την αναβάθμιση της επίπονης προσπάθειας για την πνευματική και εθνική αναγέννηση του ΄Ελληνισμού

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ (1828-1831)

Στοχεύοντας στην πνευματική αναγέννηση του απελευθερωμένου από τον τουρκικό ζυγό ελληνικού κράτους ο πρώτος κυβερνήτης του κατέβαλλε προσπάθειες για την εξασφάλιση αρχικά της στοιχειώδους εκπαίδευσης.

Το 1829 ιδρύει το Ορφανοτροφείο της Αίγινας για τα ορφανά του πολέμου, όπου λειτουργούσαν εκτός από τα αλληλοδιδακτικά σχολεία (σχολεία στα οποία οι μαθητές των ανώτερων τάξεων δίδασκαν τα παιδιά που φοιτούσαν στις κατώτερες ) τρεις κλάσεις ελληνικών μαθημάτων και πολλά “χειροτεχνεία”,πρακτικά εργαστήρια διαφόρων τεχνών για όσους μαθητές δεν είχαν ικανότητες προόδου στα μαθήματα.

Η στοιχειώδης εκπαίδευση ήταν υποχρεωτική.

Στο Ορφανοτροφείο εντάχθηκε και το Πρότυπο σχολείο, όπου εκπαιδεύονταν δάσκαλοι για τα αλληλοδιδακτικά.

Επιπλέον ιδρύθηκε το Κεντρικό σχολείο “ δια τους έχοντας έφεσιν να αναδεχθώσιν το διδασκαλικόν επάγγελμα” και για όσους νέους θα ήθελαν να ακολουθήσουν ανώτερες σπουδές.

Σχολεία λειτούργησαν και στη Σύρο, στο Ναύπλιο, την Αθήνα και την ΄Ύδρα.

Επίσης λειτούργησε το Κεντρικό Πολεμικό Σχολείο Ναυπλίου, η Εκκλησιαστική Σχολή του Πόρου, η Αγροτική Σχολή της Τίρυνθας και η Εμπορική Σχολή Σύρου.

Ο Καποδίστριας σε συνεργασία με την Επιτροπή για θέματα παιδείας φρόντισαν κατά το δυνατόν για τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό των σχολών και την έκδοση διαταγμάτων για τη σωστή οργάνωση και λειτουργία τους.

Ο κυβερνήτης είχε διατυπώσει την ανάγκη ιδρύσεως Πανεπιστημίου. ΄Όμως οι οικονομικές δυσκολίες και η έλλειψη διδακτικού προσωπικού, καθώς και ο πρόωρος θάνατός του δεν του επέτρεψαν να υλοποιήσει τους οραματισμούς του.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ

Πολλοί χαρακτηρίζουν το εκπαιδευτικό σύστημα που εισήχθηκε στην Ελλάδα κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας ως μίμηση του αντίστοιχου συστήματος που λειτουργούσε εκείνη την εποχή στη Γερμανία. Γι αυτό το λόγο οι δυσκολίες προσαρμογής του στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος ήταν αναμενόμενες.

Πρώτη βαθμίδα εκπαίδευσης ήταν το Επτατάξιο Δημοτικό ή του λαού σχολείο.

Ακολουθούσε το Τριτάξιο Ελληνικό σχολείο, στο οποίο μπορούσαν να εισαχθούν με εξετάσεις ακόμα και παιδιά που είχαν ολοκληρώσει τη φοίτησή τους μέχρι την τέταρτη τάξη του Δημοτικού.

Κατόπιν οι απόφοιτοι του Ελληνικού είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν το Τετρατάξιο Γυμνάσιο και τέλος το Πανεπιστήμιο, που λειτούργησε για πρώτη φορά το 1838, με τη φιλοσοφική, τη θεολογική, τη νομική και την ιατρική σχολή.

Βέβαια εκτός από την κρατική πρωτοβουλία, ουσιαστικά συνέβαλαν στη μόρφωση των ελληνοπαίδων οι κοινότητες, πολλοί ιδιώτες και ΄Έλληνες των παροικιών, με την ηθική, υλική και οικονομική ενίσχυσή τους.

pedia

Το παιδί, το παιχνίδι και η μάθηση

Οι βασικοί στόχοι της παιδικής ηλικίας είναι η ολόπλευρη ανάπτυξη, η μάθηση και το παιχνίδι. Οι μέρες χωρίς παιχνίδι είναι άδειες και χωρίς νόημα για τα μικρά παιδιά. Για τα παιδιά το παιχνίδι είναι το ίδιο ζωτικό με την τροφή. 

Το παιχνίδι για τα παιδιά είναι το πιο ισχυρό
και αποτελεσματικό εργαλείο μάθησης.

Τα παιδιά επενδύουν όλη τους την ενέργεια στο παιχνίδι απλούστατα γιατί και τα ίδια καταλαβαίνουν ότι μέσα από το παιχνίδι μαθαίνουν για τους εαυτούς τους, για τους άλλους και για το φυσικό τους κόσμο. Από τον τρόπο που αλλάζει το παιχνίδι των παιδιών καταλαβαίνουμε και τον τρόπο που αναπτύσσονται. Στο παιχνίδι φαίνονται και αναπτύσσονται η δημιουργικότητα, η κινητικότητα, η γνωστική και η συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά γνωρίζουν τον εαυτό τους, το περιβάλλον και τους ανθρώπους που ζουν γύρω τους  ξεπερνούν τους φόβους τους. Για παράδειγμα το παιχνίδι του γιατρού τα βοηθάει να ξεπεράσουν το φόβο της βελόνας και του στηθοσκοπίου. Καθώς παίζουν τα παιδιά επιλύουν προβλήματα και αλληλεπιδρούν με άλλα άτομα.

Τα παιδιά μαθαίνουν και αναπτύσσονται συμμετέχοντας σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως η οικογένεια, η κοινότητα, οι παιδικοί σταθμοί, οι παιδότοποι κλπ. Κάθε ένα από αυτά τα περιβάλλοντα έχει τη δική του σπουδαιότητα και επιρροή στην ανάπτυξη και στη μάθηση των παιδιών.

Ωστόσο το παιχνίδι για τα παιδιά αποτελεί μια παγκόσμια και αναμφισβήτητη σταθερά και χαρακτηριστικό γνώρισμα της παιδικότητας σε κάθε σημείο του κόσμου.

Όταν τα παιδιά αφήνονται να αναπτυχθούν μόνα τους μέσα από το παιχνίδι:

1)      Αναπτύσσονται σύμφωνα με τις προϋποθέσεις και τους ρυθμούς που υπαγορεύει η ηλικία τους και η συναισθηματική, η πνευματική και η κοινωνική τους υπόσταση.

2)      Ανακαλύπτουν τον κόσμο χρησιμοποιώντας τις δικές τους φυσικές δυνάμεις, χωρίς πιέσεις και εξαναγκασμούς, αποκτώντας αυτοπεποίθηση.

3)      Μαθαίνουν τη ζωή παίζοντας και επιλέγουν αυτά τα ίδια τους συμμάχους τους σε αυτό το παιχνίδι. Καθοδηγούνται από τις δικές τους ανάγκες και κάνουν αυτό ακριβώς που ξέρουν καλύτερα από κάθε τι άλλο: να παίζουν.

Το παιχνίδι για τα παιδιά είναι το πιο ισχυρό και αποτελεσματικό εργαλείο μάθησης.

ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ, ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ 

Ο ρόλος της οικογένειας στη διαδικασία ολοκλήρωσης της προσωπικότητας του παιδιού είναι ιδιαίτερα σημαντικός και φυσικά ο ρόλος των γονέων στην ικανοποίηση των αναγκών του παιδιού για παιχνίδι είναι καθοριστικός. Οι γονείς εύκολα ανακαλύπτουν ότι το να παίζουν με τα παιδιά τους είναι διασκεδαστικό και χρήσιμο. είναι ένας εύκολος και πολύ αποδοτικός τρόπος να μάθουν τα ενδιαφέροντα, τις δεξιότητες και τις ανησυχίες των παιδιών τους. Μπορούν να συνεισφέρουν στην ανάγκη των παιδιών για παιχνίδι όταν:

·        Παίζουν μαζί τους.

·        Προσθέτουν φαντασία και στοιχεία του παιχνιδιού σε καθημερινές καταστάσεις.

·        Δημιουργούν ευκαιρίες για παιχνίδι

·        Πηγαίνουν τα παιδιά σε μέρη  όπου θα μπορούν να γνωρίσουν πρόσωπα και πράγματα διαφορετικά από αυτά που γνωρίζουν στο σπίτι ή στο νηπιαγωγείο.

  Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι το παιχνίδι δεν αποτελεί δραστηριότητα που έρχεται σε αντίθεση με τη μάθηση. Αντίθετα το παιχνίδι ως φυσική δραστηριότητα των παιδιών αυτή της ηλικίας προσφέρει τις ίδιες ευκαιρίες για να μάθουν όπως όλες οι άλλες παιδικές δραστηριότητες. Οι δεξιότητες του κάθε παιδιού αναπτύσσονται καθώς αυτό δημιουργεί το δικό του γνωστικό υπόβαθρο, κυρίως μέσα από δραστηριότητες αλληλεπίδρασης, μεταξύ των οποίων κυρίαρχη θέση έχει το παιχνίδι. 

Η επιρροή των γονέων σε κάθε στάδιο παιχνιδιού που περνούν τα παιδιά είναι πολύ σημαντική. Η συμμετοχή, σε λογικά πλαίσια, των γονέων στο παιχνίδι των παιδιών είναι σημαντική, γιατί:

1.      Αντιλαμβάνονται τι παίζει κάθε φορά το παιδί, πώς αντιμετωπίζει το παιχνίδι, πώς χειρίζεται τα υλικά και πώς τα συνδυάζει.

2.      Αντιλαμβάνονται πώς το παιδί πηγαίνει από το ένα παιχνίδι στο άλλο, πού συναντά δυσκολίες, πώς τις αντιπαρέρχεται.

3.      Αντιλαμβάνονται την αξία που έχει το παιχνίδι για το παιδί και την αξία που έχει το κάθε αντικείμενο.

 

Οι γονείς θα πρέπει να έχουν πάντα υπόψη τα εξής:

 

·        Το παιχνίδι των παιδιών εξαρτάται από τις ανάγκες, τις σκέψεις και τις ευαισθησίες που εξωτερικεύουν σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές.

·        Η μεγαλύτερη ένδειξη σεβασμού των γονέων προς το παιχνίδι των παιδιών είναι να προσφέρουν παιχνίδια και χρόνο για παιχνίδι.

 

Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν στο παιχνίδι των παιδιών

 

Οι γονείς πρέπει όχι μόνο να βοηθούν τα παιδιά στο παιχνίδι τους, αλλά και να τα παρακινούν, δηλαδή:

·        Να δημιουργήσουν ένα χώρο στο σπίτι και να τον εξοπλίσουν με παιχνίδια.

·        Κατά τη διάρκεια της ημέρας καλό θα ήταν να βρίσκουν χρόνο για να παρατηρούν το παιχνίδι του παιδιού.

·        Μετά το νηπιαγωγείο και κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου καλό θα είναι να παρέχουν ευκαιρίες στο παιδί να παίζει σε υπαίθριους χώρους.

·        Καλό θα είναι να εξηγούν στο παιδί ότι το παιχνίδι είναι σημαντικό για όλους.

·        Καλό θα είναι να συμμετέχουν και οι ίδιοι σε κάποια από τα συμβολικά παιχνίδια που καταστρώνει το παιδί, ως ισότιμοι παίχτες.

·        Δεν πρέπει να ξεχνούν να υποστηρίζουν τη δημιουργικότητα του παιδιού.

Κατερίνα Παπακίπη

Νηπιαγωγός, Προνηπιακού Τμήματος

του Παιδικού Σταθμού ''αστεράκια''

Η παιδεία των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα Από την Διοτίμα στην Αγγελική Παναγιωτάκη

Η Διοτίμα (δηλ. η γυναίκα που τιμά τον θεό Δία) ήταν ιέρεια από την αρχαία Μαντίνεια της Αρκαδίας, αναφέρεται στο πλατωνικό «Συμπόσιο» σαν σοφή γυναίκα, που δίδαξε στον Σωκράτη, κατά ομολογία του ίδιου τα μυστήρια του Έρωτος ως πόθου και ως κινήτρου για το ωραίο και το αληθινό. 

Γνώστρια της πυθαγόρειας αριθμοσοφίας,
κατά τον Ξενοφώντα

δεν ήταν άπειρη των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων («ουκ άπειρος δυσσυνέτων διαγραμμάτων έστι»). Αλλά και ο Πρόκλος θεωρεί τη Διοτίμα «Πυθαγορική». Η Διοτίμα ήταν η ιέρεια εκείνη που έκανε τον καθαρμό των Αθηναίων μετά το λοιμό του 429 π.Χ.

 Η παιδεία των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα

Στοιχειώδης Εκπαίδευση: 

Γραφή, ανάγνωση, λυρική και επιλεγμένη επική ποίηση, χορός. Περίπου μέχρι δώδεκα χρονών.
Μέση και ανωτέρα Εκπαίδευση: 

Μέχρι περίπου τα είκοσι της χρόνια εκπαιδεύεται συνήθως από την μητέρα της στην οικονομία και διαχείριση του νοικοκυριού, υφαντική, χειροτεχνία, διακοσμητική. 

Επίσης υπήρχαν για τις κόρες πλουσιοτέρων Αθηναίων ιδιωτικά οικοδιδασκαλεία στα... οποία σπούδαζαν μουσική, κιθαρωδία, όρχηση κ.λ.π.
Ανωτάτη εκπαίδευση:
Πλήθος ανωτάτων σχολών δεχόταν ευχαρίστως γυναίκες!
Επειδή η ιστορία ασχολείται κυρίως με πολέμους οι οποίοι με εξαίρεση των Αμαζόνων και ολιγοστών εξαιρέσεων άλλων γυναικών είναι ανδροκρατική, δεν έχουμε όλα τα ονόματα των γυναικών επιστημόνων. Παρ όλα αυτά υπάρχουν πάρα πολλές γυναίκες που διέπρεψαν στον χώρο της επιστήμης. 

Στην Ανωτάτη Φιλοσοφική και Μαθηματική Σχολή του κορυφαίου Διδασκάλου Πυθαγόρα διέπρεψαν: Οι Θεανώ, Θεόκλεια, Ασκληπιγένεια, Περικτιόνη, Φιλτύς, Μελίσσσα,, Τιμύχα, Μιλλία, Χειλωνίς, Κρατησόκλεια,Βοιώ, Θεάδουσα και πολλές άλλες.

Και ξέρετε ποιος ήταν ο Διδάσκαλος των « Ηθικών αρχών» του Πυθαγόρα; Η Θεμιστόκλεια, η Ιέρεια των Δελφών!
Η Σχολή του Επίκουρου: Οι Ανθεια, Λεόντιον, Ερώτιον.
Η Πλατωνική Ακαδημία: Στο Πανεπιστήμιο της Αρχαίας Ελλάδας, διήρκεσε σχεδόν 1000 χρόνια, διασώθηκαν τα ονόματα της Λασθένειας, και της Αξιοθέας.

Ανώτατες Σχολές Ιατρικής: Κνίδος, Κως, Αλεξάνδρεια.
Διέπρεψαν οι: Αγνοδίκη, Δεινομάχη, Ερμιόνη, Ευτυχία, Φιλονίλα, Κλεοπάτρα μάλιστα βοηθός και συνεργάτρια του μεγάλου ιατρού Γαληνού, Ολυμπιάς, Σάλπη και πολλές άλλες. 

Γνωρίζετε ότι η Ελληνίδα Φαραώ της Αιγύπτου Κλεοπάτρα δεν έφτιαχνε μόνο δηλητήρια αλλά και φάρμακα και ότι έγραψε ένα βιβλίο περί φαρμάκων;
Αυτά εν ολίγοις για την ανώτατη εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα. 

Αλλά σκεφτήκατε από πότε συμμετέχουν οι γυναίκες στην ανώτατη εκπαίδευση στον μοντέρνο κόσμο; 

Το 1890 μ.Χ. διέγραψαν όλες τις γυναίκες που θέλησαν να λάβουν μέρος στην ανώτατη εκπαίδευση. Αυτό δεν έγινε ούτε στην Αφρική ούτε στην Ασία, αλλά στην πεπολιτισμένη Μ. Βρετανία! 

Στην Ελλάδα παρά τις επελάσεις της έφιππης αστυνομίας στο πανεπιστήμιο τόλμησε να σπουδάσει μόλις το 1896 μ.Χ. η Ελληνίδα Αγγελική Παναγιωτάκη.

από ksipnistere

Παιχνίδι είναι...

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Το παιχνίδι είναι μια εκδήλωση όλων των εποχών. Από τους αρχαιότατους ακόμα χρόνους παρακίνησε την προσοχή και τη σκέψη των ανθρώπων και αποτέλεσε αντικείμενο παράστασης στην τέχνη καθώς και αντικείμενο περιγραφής στη λογοτεχνία και την ποίηση (Αντωνιάδης, 1994). 

«Το παιχνίδι είναι αρχαιότερο
από τον πολιτισμό»

(Χουϊζίνγκα Γ., 1989, σελ. 11), μιας και η ύπαρξη πολιτισμού προϋποθέτει πάντα την ύπαρξη ανθρώπινης κοινωνίας, ενώ η ύπαρξη παιχνιδιού δεν απαιτεί παρόμοια προϋπόθεση, παράδειγμα οι απλούστερες μορφές παιχνιδιού στα ζώα.

Το παιχνίδι διαχωρίζεται από το καθήκον και την εργασία. Συνήθως παρουσιάζεται σαν ξεκούραση, γέμισμα του χρόνου τις ελεύθερες ώρες, σαν ξεγνοιασιά και αναψυχή, σα χαλάρωμα.  
Συχνά οι ενήλικες θεωρούν το παιχνίδι χάσιμο χρόνου ή το θεωρούν μια δραστηριότητα δευτερεύουσας σημασίας, γιατί δεν έχουν κατανοήσει ότι για το παιδί είναι αντίθετα η πιο σοβαρή ενασχόληση και ότι αυτή η ενασχόληση παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή του και στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Δεν είναι λίγοι οι εκπαιδευτικοί που πιστεύουν ότι η εργασία και η μάθηση δεν μπορεί να συμβαδίζει με την έννοια της ευχαρίστησης και του παιχνιδιού, γι' αυτό και συχνά δυσανασχετούν, όταν την ώρα του μαθήματος οι μαθητές τους κινούνται, αστειεύονται ή δείχνουν χαρούμενοι (Αντωνιάδης, 1994)  

Αυτές οι  αντιλήψεις γονέων και εκπαιδευτικών δε συντελούν στη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος και έχουν αρνητικές τελικά επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού. Η τεχνολογική επανάσταση και οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής μας οδήγησαν στην αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης. 

Ο τεχνοκρατικός τρόπος της σύγχρονης ζωής, για παράδειγμα η ζωή στις πολυκατοικίες, χωρίς αυλές, χωρίς κατάλληλα πάρκα ή άλλο ελεύθερο χώρο για παιχνίδι, καταδικάζουν τα παιδιά σε παθητικότητα και απραξία. Η τηλεόραση και η αλόγιστη χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών κατακλύζουν τη ζωή του παιδιού. Αυτή η αδράνεια, στην οποία έχει καταδικαστεί το παιδί, μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να έχει στην όλη ψυχοσωματική του ισορροπία (Γρίβα, 1987).  

Αποτελεί λοιπόν επιτακτική ανάγκη σήμερα παρά ποτέ, να συνειδητοποιήσουμε το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το παιχνίδι στη σωματική, διανοητική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

πηγή

Παιδεία είναι...

ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ

Ο όρος παιδεία, λόγω της πολυδιαστατικότητάς του, επιδέχεται πολλούς και διαφορετικούς ορισμούς. Οι διαφορές αφορούν κυρίως τις μεθόδους και το περιεχόμενο της παιδείας. Πέρα απ’ αυτό, όμως, μπορούμε να θεωρήσουμε σαν αποδεκτούς τους παρακάτω ορισμούς:

Παιδεία  είναι η πνευματική και ηθική
αγωγή των νέων.

1. Παιδεία είναι ένα σύστημα αγωγής, που έχει σαν σκοπό να διαμορφώσει προσωπικότητες αυθύπαρκτες, ανεξάρτητες και ολοκληρωμένες, ικανές να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της συλλογικής ζωής. Δηλαδή η παιδεία είναι ανθρωποπλαστικό ιδεώδες, που απέχει από κάθε χρησιμοθηρία και ωφελιμισμό.

2. Η παιδεία είναι το κληροδοτούμενο από γενεά σε γενεά κεφάλαιο των πνευματικών αγαθών, που σχηματίζεται μέσα στην ιστορία και από την ιστορία, με τον ατομικό και συλλογικό μόχθο του ανθρώπου.  

( Ε. Παπανούτσος)

3.  Παιδεία είναι η πνευματική και ηθική αγωγή των νέων. Η διάπλαση των διανοητικών δυνάμεων και του χαρακτήρα, ιδιαίτερα με την παροχή συστηματικής μόρφωσης στα σχολεία και  στα άλλα Εκπαιδευτικά ιδρύματα.

                (Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών UNESCO)

4. Παιδεία είναι η διαδικασία μεταλαμπάδευσης των πνευματικών κατακτήσεων από τη μια γενεά στην άλλη.

5. Παιδεία είναι το σύνολο των υλικών και άυλων πόρων, που κληροδοτεί η παλιά γενιά στούς νέους, οι οποίοι τους μεταπλάθουν, τους χρησιμοποιούν, τους επαυξάνουν και τους μεταλαμπαδεύουν στην επόμενη γενιά. Δηλ. η παιδεία είναι βασικός συντελεστής κοινωνικής συναίνεσης των νέων.

Σημείωση: Εδώ η παιδεία ταυτίζεται λίγο πολύ με τον πολιτισμό.

6. Σύμφωνα με τον Max- Weber, κάθε σύστημα παιδείας αποβλέπει στο να καλλιεργεί τους νέους για μια ειδική διαγωγή ζωής, που χαρακτηρίζει και συμφέρει την ομάδα με την αποφασιστική ισχύ στην κοινωνική ιεραρχία.